top of page

Transactionele Analyse Model

Wat?

Transactionele Analyse is een praktische theorie over gedrag en communicatie. De modellen en begrippen zijn bruikbaar als je jezelf beter wilt begrijpen en effectiever wilt omgaan en communiceren met anderen.

Om een goede docent te worden, is het handig om je bewust te worden van je verschillende persoonlijkheidsaspecten. Dit model (ontwikkeld door Eric Berne) is daar een handig middel voor. Het geeft verschillende persoonlijkheidsaspecten aan van 5 verschillende types: de strenge ouder, de zorgzame ouder, de volwassene, het aangepaste kind en het vrije kind.

 

 

Waarom?

Dit model is een manier om naar jezelf te kijken. Het idee is dat een duidelijke kijk op wie je bent je helpt om als docent vorm te geven aan je onderwijs. Je bent dan beter in staat om eigen gedrag dat niet functioneel is te veranderen.

Wanneer je dit model goed op jezelf kan toepassen, kan je ook meer bewust worden hoe jou boodschap overkomt op een leerling en begrijpen waarom een leerling op een bepaalde manier op jou reageert.

 

 

Vijf rollen van het Transactionele Analyse model

De eerste rol is de ouder. Zijn gedrag heeft hij overgenomen van zijn ouders. Je hebt een onderscheid tussen de strenge en de zorgende ouder.

  • ​Stelt grenzen en eisen

  • Strikt

  • Autoritair 

  • Ordelend

  • Beschermend

  • Stelt gerust

  • Betuttelend

  • Houdt je afhankelijk

De volgende rol is de volwassene, zijn gedrag is gerelateerd aan het hier en nu en reageert vanuit kennis die is opgedaan.

  • Realistisch

  • Logisch

De laatste rol is het kind, die vertoont gedrag vanuit zijn jeugd. Hij reageert vanuit een impuls of een emotie.

  • Gehoorzaam

  • Geduldig

  • Afhankelijk

  • Passief

  • Creatief

  • Spontaan

  • Eigenwijs

  • Slordig

Om de rollen te verduidelijken volgt hieronder een casus.

Laten we het eerst maar even over je gedrag hebben, Annebel. Over je straf geen discussie!

Ik hoop dat je weet dat ik het beste met je voor heb.

Ik denk nog even na of ik je straf rechtvaardig vind

Ik hoop niet dat je nu een scene gaat schoppen

Als het je niet bevalt ga je maar naar de rector.

Niet alleen een docent kan verschillende rollen aannemen, ook een leerling kan dat doen. Wil je het gedrag van een leerling beïnvloeden, dan communiceer je dat in eerste instantie met hem. De meeste mensen hebben een voorkeur voor een bepaalde manier van communiceren, maar dat hoeft niet altijd bij de ander binnen te komen.

We gaan nu laten zien hoe je communicatiemogelijkheden of -manieren waarmee je het gedrag van anderen kunt beïnvloeden kan vergroten.

 

In het eerste voorbeeld zie je een docent in zijn strenge ouder rol. Vervolgens zie je 5 verschillende rollen die een leerling in deze situatie kan aannemen.

Wanneer een docent een andere rol aan neemt, reageren leerlingen daar ook anders op.

Het is daarom goed om te herkennen in wat voor rol een leerling zit, zo dat je daar op kan inspelen.

Wanneer je altijd dat onderdeel van je persoonlijkheid inzet van waaruit je primair reageert, kun je vast komen te zitten in een negatief communicatiepatroon: een docent die streng/strenger/strengst is en op wie de leerling reageert met stout/stouter/stoutst.

De strenge ouder wordt strenger en het vrije kind wordt vrijer.

Om niet tot een escalatie te komen kun je iets onverwachts doen, Hieronder wat voorbeelden.

bottom of page